به گزارش مجله خبری نگار، یکی از مهمترین آثار به جا مانده از دوره ساسانی، کتیبهای است از شاپور یکم که در دیوار بنای موسوم به «کعبه زرتشت»، در نقش رستم و مقابل مقابر باستانی فرمانروایان هخامنشی حک شده. شاپور یکم، دومین فرمانروای ساسانی و فرزند اردشیر بابکان در دوران حکومت خود با رومیان درگیر شد و توانست در نبرد «اِدِسا»، به سال ۲۶۰ میلادی، آنها را به سختی مغلوب کند و حتی امپراتور روم را به اسارت بگیرد. هرچند یادبود این پیروزی در قالب یک نقش برجسته باشکوه در نقش رستم باقی است، اما گزارشی که شاپور یکم از این واقعه ارائه میکند هم میتواند زوایای بیشتری را از این پیروزی نشان دهد.
وی در فرازی از گزارش خود مینویسد: «از سرزمین میان رودان، سپاهی ۷۰ هزار نفره و در آن سوی حرّان، حمله بزرگی از سوی والریانوس قیصر آغاز شد. [پس به سوی آنها رفتم و]والریانوس قیصر را خودم با دستهای خویش دستگیر کردم و سایر حاکمان، سناتوها و فرماندهانی که در رأس آن سپاه بودند، همه را دستگیر کردم و به پارس آوردم و سرزمین سوریه، کیلیکیه و سرزمین کاپادوکیه را تصرف کردم ... و از مردمان سرزمین روم و انیران، اسیرانی را به ایرانشهر آوردم و در پارس، پارت، خوزستان، آسورستان و دیگر مناطق که از آن ما و پدران و نیاکان ما بود، سکنا دادم.» شکست تحقیرآمیز والریانوس از ایران، هیچگاه در تاریخ اروپا فراموش نشد و قرنها بعد، در سال ۱۵۲۴، هانس هولباین، نقاش مشهور آلمانی، تصویر آن را طراحی کرد.
منبع: خراسان